Eylem NAZLIER
[email protected]

Türkiye’de eğitim alanında bilimsel yaklaşımlar dışlanırken dinci ve gerici dayatma ve uygulamalara hız veriliyor. AKP iktidarı için bir dönem oy deposu, ‘dindar ve kindar nesil’ yetiştirmenin merkezi olarak görülen imam hatip okullarının sayısı talepten bağımsız artıyor. İmam hatip okullarının sayısı artarken öğrenci sayılarındaki düşüş dikkat çekiyor. Eğitimci Özgür Bozdoğan, bunun eğitimdeki dönüşüm ve Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) bilinçli bir politikası olduğuna dikkat çekti. Türkiye’de imam hatip ortaokullarının sayısı 2014-2015 eğitim öğretim yılında 1597 iken, 2022-2023’te 3 bin 432’ye yükseldi. İstanbul’da ise 197 olan imam hatip ortaokulu sayısı 357’ye çıktı. Bu artışın sonucu olarak, imam hatip ortaokullarının sayısında devlet ortaokullarına oranla büyük bir sıçrama oldu. 2014’te devlet ortaokullarının yaklaşık yüzde 10’unu oluşturan imam hatip ortaokullarının 2022-2023 itibarıyla oranı yüzde 20’ye çıktı. İstanbul’da ise bu oran yüzde 17’den yüzde 30’a yükseldi.

Bazı ilçelerde yegane seçenek

Bu hormonlu artış nedeniyle özellikle bazı ilçelerde imam hatip ortaokullarının yoğunluğu dikkat çekiyor. İstanbul Pendik’te 25’ten fazla imam hatip ortaokulu bulunurken, imam hatip olmayan ortaokul sayısı yalnızca 35 civarında. Benzer bir durum Güngören’de de görülüyor, burada imam hatipler diğer ortaokullarla neredeyse eşit sayıda. Bu durum, imam hatip dışındaki okulları tercih etmek isteyen öğrenci ve velilerin tercih olanaklarını azaltıyor.

Öğrenci sayısında düşüş var!

Okul sayılarındaki bu artış, sınıfların kalabalık olmaması ve onca teşvike (Kayıt yaptıranlara çeyrek altın verilmesi vb.) rağmen imam hatip ortaokullarındaki öğrenci sayısında düşüş var.  2019-2020’de imam hatip ortaokullarında okuyan öğrenci oranı Türkiye’deki toplam öğrenci sayısına oranla yüzde 16.29, İstanbul’da yüzde 20.44 iken 2022-2023’te bu oran Türkiye genelinde yüzde 14, İstanbul’da ise yüzde 17’ye geriledi. Bu düşüş, onca teşvike rağmen veli ve öğrencilerin imam hatip ortaokullarını tercih etme eğiliminde azalma olduğunu gösteriyor.

Okul sayısı arttı, öğrenci sayısı azaldı

İmam hatip liseleri için de benzer bir tablo söz konusu. 2014-2015 eğitim öğretim yılında Türkiye genelinde 1017 imam hatip lisesi bulunurken, 2022-2023 itibarıyla bu sayı 1714’e yükseldi. Ancak aynı dönemde öğrenci sayısı 546 bin 443’ten 480 bin 484’e düştü. 2010-2024 yılları arasında toplam 1205 yeni imam hatip lisesi açıldı. Buna karşın öğrenci sayısı, 2020-2021’de 568 bin 179 iken 2023-2024’te 480 bin 484’e kadar geriledi.

Fen liselerinde sınıflar kalabalık

MEB, imam hatip okullarının sayısını artırırken öğrencilerin yoğun talep gösterdiği fen liselerine aynı ölçüde yatırım yapılmadı. 2010-2011’de Türkiye genelindeki 115 fen lisesinin sayısı 2023-2024’te 365’e çıktı. Anadolu ve fen liselerinde 30’dan fazla öğrencisi bulunan sınıfların oranı yüzde 52’ye kadar çıkarken, imam hatip liselerinde bu oran yalnızca yüzde 12’de kaldı.

‘Tercih değil, yönlendirme var’

Eğitimci Özgür Bozdoğan, imam hatip okullarının sayısındaki artışın Türkiye’deki özel okul sayılarındaki artışla paralel ilerlediğini ve eğitim sisteminde çift yönlü bir dönüşüm yaşandığını söyledi. Bir yandan eğitim piyasalaştırılıp ticari bir meta haline getirilirken diğer yandan da eğitimin içeriğinin dinselleştirildiğini dile getiren Bozdoğan “MEB, müfredat değişiklikleri, vakıf ve derneklerle yapılan protokollerle birlikte imam hatip okullarının sayısını da artırıyor. Öğrenci sayısına, derslik başına düşen öğrenci oranına bakılmaksızın her yerde imam hatip ortaokulları ve liseleri açıldı” dedi. Bozdoğan, liselere geçiş sistemi (LGS) sonuçlarına bakıldığında, öğrencilerin imam hatip okullarını öncelikli olarak tercih etmediğini, ancak çeşitli yönetim politikalarıyla bu okullara yönlendirildiklerini dile getiren Bozdoğan, “Kamu yönetimi çeşitli yöntemlerle öğrencileri bu okullara yönlendiriyor” diye konuştu.

‘Akademik başarıda gerideler’

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarına göre imam hatip okullarından mezun olan öğrencilerin akademik performanslarının düşük olduğunu dile getiren Bozdoğan, “İmam hatip liselerinden mezun olan öğrencilerin başarısı, uzun süredir Fen ve Anadolu liselerinin çok gerisinde” dedi. Öğrenci sayısındaki düşüşe rağmen imam hatip okullarının yaygınlaştırılmaya devam ettiğini belirten Bozdoğan, “İstanbul Kartal Anadolu İmam Hatip Lisesi veya Ankara Tevfik İleri Anadolu İmam Hatip Lisesi gibi birkaç istisna dışında, imam hatip liselerinde öğrenci sayılarında ciddi düşüklükler var. Anadolu liselerinde sınıf mevcutları 30-33 iken, imam hatiplerde bu rakam çok daha düşük. MEB rasyonel bir politika izlese, bu düşük mevcutlu okulların binalarını farklı amaçlarla değerlendirebilir” ifadelerini kullanarak geçen yıl LGS yerleştirmelerinde fen liseleri ve Anadolu liselerinin kontenjanlarının düşürülmesine karşın imam hatip liselerinin kontenjanlarının artırıldığını hatırlattı.

‘Zorunlu istikamet gibi’

Özellikle İstanbul’un Pendik gibi ilçelerinde imam hatip ortaokulu sayısının dikkat çekici seviyelere ulaştığını belirten Bozdoğan, “Pendik’te 25 imam hatip ortaokulu varken, devlet ortaokulu sayısı 30 civarında. MEB bu semtlerde öğrencilerin yürüyerek ulaşabileceği yeterli sayıda normal ortaokul açmazsa, öğrenciler zorunlu olarak imam hatip ortaokullarına yönlendirilmiş oluyor” dedi. MEB’in eğitim politikalarını öğrencilerin akademik yararına göre değil, siyasi önceliklere göre belirlemesini eleştiren Bozdoğan, “Bu da öğrencilerin akademik geleceğini olumsuz etkiliyor” dedi.