Anadolu'nun kalbinde yükselen bu kadim şehir, tarih boyunca sayısız medeniyete ev sahipliği yaptı. Savunma hatlarıyla ünlü kalesi, antik kentleri ve Kurtuluş Savaşı'ndaki kritik rolüyle Türk tarihinin en önemli sayfalarından birini yazdı.
Afyonkarahisar'ın Kısa Tarihi
226 metre yüksekliğindeki volkanik bir tepenin üzerine kurulu Afyonkarahisar Kalesi, şehrin binlerce yıllık tarihine tanıklık ediyor. Hititlerden Osmanlı'ya kadar onlarca medeniyetin stratejik noktası olan bu topraklar, ismini bölgede yetişen haşhaş bitkisinden (afyon) ve heybetli kalesinden (Karahisar) alıyor.
Tarih Öncesi Çağlar: İlk İzler
Bölgedeki ilk yerleşim izleri M.Ö. 3000'lere, Tunç Çağı'na kadar uzanıyor. Kusura Höyük'te yapılan kazılarda taş aletler, tunç silahlar ve seramikler bulundu. Bu buluntular, Afyonkarahisar'ın o dönemde önemli bir ticaret ve üretim merkezi olduğunu gösteriyor.
Hititler: Anadolu'nun İlk Büyük İmparatorluğu
Hititler döneminde "Hapanuva" adıyla anılan bölge, Batı Anadolu'ya uzanan ticaret yollarının kavşak noktasıydı. Seydiler'de ortaya çıkarılan Hitit mezarlığı, bu medeniyetin bölgedeki güçlü varlığının kanıtı.
Frigler: Kayalara İşlenen Sanat
M.Ö. 1200'lerde bölgeye hakim olan Frigler, İhsaniye ve Bayat çevresinde eşsiz kaya anıtları inşa etti. Aslankaya, Maltaş ve Yılantaş gibi anıtlar, Friglerin gelişmiş taş işçiliğinin en güzel örnekleri.
Persler ve Helenistik Dönem
Perslerin M.Ö. 546'da bölgeyi ele geçirmesiyle Afyonkarahisar yeni bir döneme girdi. Büyük İskender'in Persleri yenmesiyle başlayan Helenistik dönemde, şehir önemli bir kültür merkezi haline geldi.
Roma Dönemi: Mermerin Başkenti
Romalılar döneminde Afyonkarahisar, mermer üretimiyle ünlendi. İscehisar'dan çıkarılan "Synnada Mermeri", Roma İmparatorluğu'nun dört bir yanına ihraç edildi. Şuhut (Synnada) ve Dinar (Apameia) gibi antik kentler, bu dönemin görkemini yansıtıyor.
Bizans Dönemi ve Selçuklu Fethi
Bizans döneminde Amorium (Hisarköy) önemli bir askeri üs haline geldi. 11. yüzyılda Selçukluların bölgeyi fethetmesiyle Afyonkarahisar, Türk-İslam medeniyetinin önemli bir merkezi oldu.
Osmanlı Dönemi: Kültür ve Sanatın Yükselişi
1428'de Osmanlı topraklarına katılan Afyonkarahisar, Mevlevilik kültürünün önemli merkezlerinden biri haline geldi. Sultan Divani ve Karahisari gibi alimler yetiştiren şehir, hanları ve kervansaraylarıyla Anadolu ticaretinde kilit rol oynadı.
Kurtuluş Savaşı: Zaferin Kilidi
Afyonkarahisar, Milli Mücadele'nin dönüm noktalarından biri oldu. Yunan işgali altında geçen zorlu günler, 26 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz'la son buldu. Mustafa Kemal Atatürk'ün komutasındaki Türk ordusu, Kocatepe'den başlattığı harekatla düşmanı Afyonkarahisar'dan sürdü.
